TURHAL - TURHAL in TARİHİ

TURHAL TARİHÇESİ (TALAURA)
1930'LU YILLARDA TURHAL FOTOĞRAFI

Resimde görülen Ulucami ve Kesikbaş camisi. Karşı boş araziler bugünkü Müftü Mahallesi, Kazım Karabekir Mahallesi ve Milli Egemenlik Parkının bulunduğu yerlerdir.

Turhal, il merkezinin 48 km. batısındadır.(13.yy iken ışık geçirmeyen ormanlarla kaplı bir alan ortasında,) Yeşil ırmak ´ın geçtiği ova üzerinde kurulu, modern büyük bir ilçedir. Bugün de bütün orijinal özelliklerini koruyan eski kent ise, Yeşil ırmak ile kalenin bulunduğu kayalık tepe arasındaki yamaçlara dayanmıştır.
Amasya ve Tokat arasında önemli bir kale olan TALAURA ( Turhal) ´ın kuruluş tarihi hakkında kesin bilgilere sahip değiliz. Bu konuda pek çok söylence ve görüşler bulunmaktadır. Sümerler'in ilk yaşama alanlarının Yeşil ırmak havzasında olduğunu iddia edenlere göre, burada bulunan iki kitabenin Sümerce yazılmış olması buranın Sümerler zamanında iskan edilmiş olabileceğini göstermektedir. Amasya'lı Strabon İrisi (Yeşil ırmak) anlatırken eski devirlerde kralların oturduğu GAYYURA kentinden kuzeye doğru düşmektedir. Kaydı gayura kentinin kuzeyinde yer alan kalenin Turhal olması gerekir. Kesin bildiğimiz M.Ö. 6. yy´da Anadolu'ya gelen Persler Komana ve Zela kentlerini işgal etmişler, Zela'yı ateş kültürünü tüm Kapadokya'ya yayan merkez yapmışlardır. Pers imparatorluğunun çökmeye başlaması ve M.Ö. 3. yy.'dan sonra Büyük İskender'in Anadolu´yu işgal etmesi ile Makedonya´lı komutan SABİKTAS bölgede denetimi sağlayamadı ve Pers asıllı ARİARETES Yeşil ırmak merkezi GAZİURA Turhal bağımsızlık ilan itti. Pantus kralları Mithridatlar kentin ortasında yükselen sarp kayalar üzerinde şimdi harabeleri kalmış olan görkemli bir kale ve yeraltı geçitleri inşa ettirmişlerdir. M.Ö. 71 yılında Niksar da LUCULLUS´a yenilen Mitridat´ın karısını ve kızlarını öldürttükten sonra buradan kaçarak Talaura'ya (Turhal'a)sığındığını biliyoruz. Romalılar'ın Anadolu´yu istila etme girişimlerinde, Pontus´lularla Romalı genaral POMPE arasında Turhal'da şiddetli çatışmalar olmuş, Pompe kaleyi ele geçirerek tahrip etmiştir. M.S. 5.yy´da 1068 yılında Danişmendler'in, daha sonra Selçuklular'ın egemenliğine giren kent 13. yy ortalarında İlhanlılar'ın Ertena ve Kadı Burhanettin´in ve nihayet 1392 yılında Osmanlı birliğine katılmıştır.

TURHAL

Yeşilırmak havzasında, Karadeniz bölgesinin orta bölümünün yerleşime en müsait yerinde kurulan Turhal ;İç Anadolu'yu ; Karadeniz'e , Doğu Anadolu'yu batıya bağlayan yolların kesiştiği yerde kurulmuştur. Cumhuriyetin ilk yıllarındaki nüfusuyla küçük bir yerleşim yeri iken 1944 yılında ilçe olan Turhal ; bugün yüz bini aşan nüfusu, konumu ekonomik yapısı ile ülkemizin en hareketli yerleşim yerlerinden birisi haline gelmiş, adı geleceğin vilayetleri arasında geçer olmuştur.
Şeker Fab.Yapıldığı ilk yıllar
Antik çağlarda Pontus Galatikus, ustus polemoniakus, Komona Pontik gibi adlarla anılmış olan Turhal'ın tarihinin binlerce yıl ötelere gittiği anlaşılmaktadır. M.Ö. 3000 yıllarında Mezapotamya'da yaşayan Sümer alfabesi ile yazılmış iki kitabenin Turhal Kalesinde bulunduğundan söz edilmesi, Turhal'ın tarihinin 5000 yıl önceye gittiğini göstermektedir. Kesin olmamakla beraber Turhal, Kasiura, Gayura, Turnalit isimleri taşımıştır.
Turhal Binlerce yıldan beri ilği odağında olmasının neticesinde sayısız savaşların sonucunda farklı yönetimlerde kalmıştır. M.Ö. 745 yıllarında Asurlular M.Ö. 7000 yılarında Kimmerler, M.Ö. 612 yıllarında Medler, M.Ö. 546 yıllarında ise İran asıllı Persler bu çevreyi (yöreyi) yönetimleri altına almışlardır.
İskender'in ortadoğu seferi ardından büyük bir baskı dönemi yaşayan Anadolu eyaletleri, komutanlar arasında bölüşülmüş; Pers soylularından Ariaretes, Gaziura'yı (Turhal) başkent yapmıştır.
Bizans sınırları içerisinde olduğu yıllarda küçük bir yerleşim birimi olan Turhal, Beylikler döneminde Eratna Beyliği sınırları içinde idi. 1399 da ilk kez Osmanlıların eline geçti. Ankara savaşından sonra Timur'un çekilmesi ile birlikte 1413te kesin olarak Osmanlı topraklarına katıldı
19. yy.'ın II. yarısında yöreyi etkileyen en önemli olay göçmenlerin gelişi idi. 1854-1878 Kırım savaşı, 1855-1859 Şeyh Şamil ayaklanması ve 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşından sonra Anadolu'ya gelen Balkan ve Kafkas göçmenlerinin bir bölümü Turhal yöresine yerleştirilmişlerdir.
Mütareke ve milli mücadele yıllarında Turhal, M.Kemal'in önderliğinde tüm varlığını ortaya koymuş, Kurtuluş Savaşında yüzlerce şehit vermiştir.
Zengin ve engin bir tarihe sahip olan bu güzel ilçe, Cumhuriyet döneminde de önemli ünlere olaylara şait olmuştur. yurt ekonomisinde de önemli bir yere ve paya sahiptir. Temeli 1933'te dönemin Sanayi Bakanı Celal Bayar tarafından atılan ve açılışı 1934 yılında İsmet İnönü tarafından yapılan ve dünyanın en kaliteli şekerini üreten Turhal(Muammer Tuksavul) Şeker Fabrikası, Turhal Makina Fabrikası yöreye hayat vermiştir. Son yıllarda konfeksiyon (tekstil) alanında gerçekleşen yatırımlar, Antimuan madeni, Kevser süt ve yem fabrikaları ülke ve ilçe ekonomisinde önemli bir yer tutmaktadır. Şeker Fab.Yapıldığı ilk yıllar

TURHAL'DA ULAŞIM VE KONAKLAMA

Tarihi yollardan Bağdat-Samsun ve Tokat-Samsun-Amasya-Ankara, Tokat-Turhal-Zile-Çekerek-Yozgat-Ankara yolları üzerinde bulunan Turhal şehir ulaşım bakımından önemli bir merkezdir. Ayrıca İstanbul-Samsun demiryolu şehir içinden geçmektedir.Tokat'ın demiryolu bağlantısı Turhal üzerindendir.Bu sebeple yoğun bir karayolu ve demiryolu trafiği vardır. Bilhassa demiryoluna uzak bölgelerden her sene şeker fabrikası kampanyası zamanındaki nakliyatı bu trafiği daha da artırmaktadır. Ayrıca Turhal'dan Türkiye'nin her yerine BENİM KONAĞIM karayolu ile ulaşım çok kolaydır. Çünkü Turhal'dan Türkiye'nin her yerine her gün otobüs bulabilirsiniz. Ayrıca Turhal ilçesi dışarıdan gelecek yatırımcılar için ideal bir merkezdir. Sebebi ise nakliye sorunu olmaması ve ulaşımın çok rahat olmasına bağlayabilirsiniz. Havaalanı olması İstanbul- Anakara gibi Türkiye'nin merkez şehirlerine de gidiş ve dönüşleri çok daha kolaylaştırıyor.
Turhal da konaklamak için küçük otellerin yanısıra üç yıldızlı küçük bir tatil köyünü anımsatan otel de mevcuttur.
Otele ait Olimpik kapalı ve açık yüzme havuzlarının yanında, Apart evler, spor tesisleri, anfi tiyatro, piknik alanları gibi sosyal tesisler de bulunmaktadır.